Somatotip, bireylerin fiziksel ve somatik sağlığını göreceli olarak tanımlayan genetik bir belirteç olup vücut büyüklüğü ve şeklinden bağımsız olarak vücut kompozisyonunun ifade edildiği bir analizdir. Bireylerin morfofonksiyonel özelliklerini değerlendirirken somatotipi de değerlendirmek çok önemli bir yer tutar.
*Somatik = Beden ile İlgili Olan
Vücut tipi yani bilimsel adı ile “Somatotip” kavramı, taşıdığımız genlerle yani doğuştan gelen fiziksel özellikler ile belirlenmiş 3 ana bölümde ele alınıyor. Bu kavramı 1940’larda ilk kez kullanan Dr. William Herbert Sheldon bu 3 genel vücut tipini şu şekilde adlandırıyor:
– Endomorf
– Mezomorf
– Ektomorf
Bu üç unsur embriyonun üç tabakasından esinlenerek isimlendirilmiştir. Endoderm tabakasından endomorf, mezoderm tabakasından mezomorf ve ektoderm tabakasından ektomorf olarak adlandırılmıştır. Bu üç grubun vücut tipleri sırasıyla; yağlılık (endomorf), kaslılık (mezomorf) ve incelik (ektomorf) değerlerini temsil etmektedir.
Vücut tipleriyle ilgili teorinin ilk ortaya çıktığı zamanlarda somatotipinin değiştirilemez olduğu hatta belirli fizyolojik ve psikolojik özelliklerin de kişinin ait olduğu beden tipine göre belirlendiği düşünülüyordu. Fakat bilimin en büyük özelliği bilginin değişebilir olması olduğu gibi bununda bir süre sonrasında aksi teoriler ortaya çıktı ve Somatotip Karakter analizinin daha çok fiziksel şekil olarak değerlendilmesi öne sürüldü.
Sheldon, üç farklı beden tipine göre bireyleri sınıflandırmış ve somatotiplerini belirlemiştir. Bunu yaparken de 1’den 7’ ye kadar rakamlar vererek baskın vücut tipini isimlendirmiştir. Bu 3 beden tipinin de kendine has özellikleri vardır. Gözlemsel olarak da ayırt edilebilen özellikleri sayesinde Sheldon ve bu tekniği kullanan araştırmacılar sadece fotoğraflardan elde edilen verilerle bireylerin somatotip skorlarını tespit edebilmekteydiler.
Endomorfi (yağlılık): Sindirim sistemi gelişmiş, yumuşak yapılı, merkeze yakın bölgeleri kitlesel olan tiplerdir. Lateral(yan) çaplarda olduğu kadar anterior-posterior(ön-arka) çaplarda da özellikle baş, boyun, gövde, kol ve bacaklarda eşitlik eğilimi görülür. Dominant bir endomorfi “7-1-1” değerleri ile gösterilebilir. Bu tipin genel karakteristikleri:
– Büyük yuvarlak kafa,
– Kısa kalın boyun,
– Kısa kollar,
– Kalın gövde,
– Geniş ve sarkık karın,
– Kısa bacaklar.
Mezomorfi (kaslılık): Sert, kuvvetli ve dikkat çeken kaslılık oranı baskındır. Kemikler büyük ve kalın kaslarla sarılmıştır. Trapezius ve deltoid kasları belirgindir. Baskın bir mezomorf “1-7-1” değerleri ile gösterilebilir. Bu tipin genel karakteristikleri:
– Sağlam kas kütlesi,
– Uzun ve kuvvetli boyun,
– Geniş omuzlar,
– Geniş göğüs,
– Kalın eklemler ve parmaklar.
Ektomorfi (incelik): İncelik, narinlik ve kibar bir görünüm baskındır. Küçük kemiklerden ve ince kaslardan oluşmaktadır. Baskın bir ektomorfi “1-1-7” değerleri ile gösterilebilir. Bu tipin genel karakteristikleri:
– Omuzlar dar ve öne doğru,
– Kas oranı az,
– Kollar ve bacaklar uzun,
– Düz karın,
– Belirsiz kalçalar.
Tabiki bu vücut tiplerinin İleri Endomorf , Dengeli Ektomorf , Mezomorfi Ektomorf vs. vs. gibi çeşitleneceğini de göz ardı etmemek gerekir.
